P. Ramlee kagum lakonan Mak Dara taraf dunia!

Oleh SYED WAFA
Foto KOLEKSI SYED WAFA

“Kassim Selamat? Siapa dia Kassim Selamat? Lawyer? Majistret?

“Ahli muzik? Memang pantang datuk nenek aku ahli muzik!”

WALAUPUN telah lebih enam dekad “Ibu Mertuaku” menemui para peminat filem Melayu tetapi dialog itu masih mencengkam jiwa siapa sahaja yang mendengarnya.

Dengan memek muka dan tonasi yang menyakitkan hati daripada Nyonya Mansoor lakonan Mak Dara ketika melontarkan dialog berkenaan, ia bukan sahaja membuatkan penonton menganggap beliau kejam malah menjadi kebencian mereka.

Walaupun “Ibu Mertuaku” merupakan filem ke-13 daripada 35 filem arahan Allahyarham Tan Sri P. Ramlee sepanjang 18 tahun beliau bergelar Pengarah (1955-1973) di Studio Jalan Ampas, Singapura dan Merdeka Studio, Hulu Kelang, Kuala Lumpur, namun setiap kali ditayangkan di televisyen filem terbitan tahun 1962 yang sudah berusia 61 tahun ini meninggalkan kesan sampai ke ‘tulang hitam’ para penonton!

Begitulah hebatnya lakonan Allahyarham Seniwati Mak Dara atau nama sebenarnya Dara Mohd. Ali. Beliau dilahirkan pada 16 Februari 1907 di Bukit Tamsiri, Tanjong Pagar, Singapura.

Khabarnya, ketika P. Ramlee mencari pelakon untuk filem “Ibu Mertuaku,” beliau hanya mahukan Mak Dara melakonkan watak Nyonya Mansoor.

Bagaimanapun, Mak Dara menolak tawaran itu kerana bimbang tidak dapat menjiwai watak itu dengan baik dan tidak mahu menyusahkan P. Ramlee. Tetapi P. Ramlee tetap berkeras mahukan Mak Dara berlakon dalam filem tersebut!

Kata P. Ramlee; “Kalau bercakap tentang kebolehannya berlakon sebagai ibu mertua, Mak Dara memang nombor ‘wahid’ (satu), cuma satu perkara bagaimana beliau mahu menghafal dialog sebab ia bagaikan mengasah parang yang berkarat!”

Menyedari Mak Dara tidak boleh membaca, tugas untuk beliau menghafal dialog diserahkan kepada Penolong Pengarah filem berkenaan, S. Sudarmaji

Adalah difahamkan untuk memudahkan Mak Dara menghafal dialog dalam tonasi tinggi dan rendah serta gerak tubuh yang sesuai dalam setiap babak, S. Sudarmaji melukis simbol pada setiap dialog dalam filem tersebut.

Bagi P. Ramlee walaupun filem “Ibu Mertuaku” mengambil masa enam bulan untuk disiapkan beliau berpuashati kerana watak Nyonya Mansoor yang kejam dan sanggup melakukan apa sahaja asalkan kemahuannya dipenuhi, mencatatkan sejarah dalam dunia perfileman Melayu.

P. Ramlee pernah berkata; “Bukan mudah untuk menzahirkan lakonan hebat Mak Dara sebagai Nyonya Mansoor, lima mangkok darah saya ‘dihirupnya.’

“Tetapi Nyonya Mansoor adalah watak ‘cult’ (menjadi pujaan). Walaupun kelemahannya tidak boleh membaca tetapi lakonannya sangat hebat dan bertaraf dunia!”

Filem “Ibu Mertuaku” bukan sahaja telah menjulang nama Mak Dara dalam dunia filem Melayu sehingga hari ini, malah ia juga telah melayakkan P. Ramlee menerima anugerah dari Golden Harvest Award: Most Versatile Talent pada Festival Filem Asia Pasifik ke-10 yang berlangsung pada 14 hingga 19 April 1963 di Tokyo, Jepun.

Anugerah tersebut diberikan kepada P. Ramlee setelah 12 juri yang mengadili festival berkenaan sebulat suara memberikan anugerah itu kepada beliau berdasarkan kehebatan beliau sebagai Pengarah, Pelakon, Penggubah Lagu, Penyanyi dan Penulis Lakon Layar untuk filem berkenaan. Selain itu, filem berkenaan turut dianugerahkan Sinematografi Hitam Putih Terbaik yang dimenangi oleh A. Bakar Ali.

Menjejakki perjalanan seni Mak Dara, beliau mula berjinak-jinak dalam dunia hiburan di pentas opera dan bangsawan pada usia belasan tahun. Selain berlakon beliau juga adalah penari joget dan penyanyi.

Disebabkan bakat dan kehebatannya yang boleh berlakon, menyanyi dan berjoget, Mak Dara menjadi rebutan tauke kumpulan bangsawan sejak awal tahun 1920-an.

Mak Dara pernah menyertai kumpulan bangsawan antaranya City Opera, Maha Opera, Sri Noran Opera dan Peninsular Opera. Bersama kumpulan opera ini, beliau telah membuat persembahan bukan setakat seluruh Tanah Melayu malah beliau turut ke Sabah, Sarawak, Brunei dan sekitar Kepulauan Borneo dan Sumatera.

Nama dan populariti Mak Dara ketika itu dikatakan sebaris dengan pelakon bangsawan lain seperti Sharif Medan, Yem, Udo Omar, Malek Sutan Muda, Puteh Lawak, Habsah dan Siti Tanjong Perak.

Berbekalkan bakatnya itu, akhirnya pada tahun 1941, Mak Dara berpeluang berlakon dalam filem “Anak Tiri” terbitan Shaw Brothers. Namun perjalanan seni Mak Dara sebagai anak wayang terhenti seketika apabila Perang Dunia Kedua.

Kalau sudah jiwa seni mana mungkin ianya dilupakan begitu sahaja. Selepas perang tamat, Mak Dara meneruskan kerjayanya dan kembali bersama kumpulan bangsawan membuat persembahan dari satu tempat ke satu tempat.

Bagaimanapun pada tahun 1950-an apabila ramai tokoh bangsawan beralih ke dunia filem, Mak Dara juga tidak ketinggalan apalagi ketika itu dunia hiburan melalui perubahan dan filem menjadi daya tarikan masyarakat menontonnya berbanding bangsawan.

Perubahan ini memberi peluang Mak Dara berlakon dalam filem arahan S. Ramanathan “Berdosa” (1951). Selain Mak Dara pelakon bangsawan seperti Yem, Daeng Idris, Siti Tanjong Perak dan AR Tompel turut berlakon dalam filem ini.

Selepas filem berkenaan, Mak Dara sekali lagi ditawarkan berlakon dan filem “Norma” (1951) arahan Aman Ramli Jaafar atau lebih dikenali AR Tompel telah menemukan Mak Dara dengan Salmah Ismail (Saloma), Bahar Said, Salbiah Harun, S. Kadarisman dan Daeng Idris.

Sepanjang 28 tahun (1941-1969) menjalani hidup sebagai bintang filem, Mak Dara telah berlakon sebanyak 33 filem dengan tiga daripadanya arahan P. Ramlee iaitu “Penarek Becha”(1955), “Antara Dua Darjat”(1960) dan “Ibu Mertuaku”(1962).

Antara filem lakonan Mak Dara adalah “Perkahwinan Rahsia”(1951), “Anakku Sazali”(1956). Pada tahun 1961, beliau membintangi enam filem antaranya “Sultan Mahmood Mangkat Dijulang, Puteri Gunong Ledang, dan “Siti Zubaidah.”

Pada tahun 1962, Mak Dara membintangi tiga filem antaranya “Tun Fatimah dan Siti Payong” dan filem terakhir lakonan beliau adalah “Mat Toyol”(1969).

Mak Dara meninggal dunia pada usia 63 tahun pada 16 Februari 1970 sama tarikh kelahirannya (16 Februari 1907) kerana sakit tua, di Hospital Besar, Singapura.

Jenazah Allahyarham disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Bidadari, Singapura.

Kami di Ladybosz mendoakan semoga roh arwah dicucuri rahmat oleh Allah SWT dan ditempatkan dalam golongan orang beriman…Amin.